Donostian, ekainaren 20tik 29ra.

Elkarrizketa hau Plaza-ren ekoizpen egoitzan, Jazzle-n, grabatu genuen ekainaren 4ean. Sorkunde Idigoras (SI) eta Alberto Lizarralde (AL) antolatzaileekin hitz egin genuen, aurten laugarren aldiz egingo den Plaza jaialdiari buruz. Lantzen ari diren ideiez, kultura publikoaren zailtasunez eta Plaza bezalako sarrera libreko elkargune kontzeptuaz aritu ginen.



G: Zein ideia lantzen dituzue urtebeteren ondoren jaialdia berriro prestatzen hasten zaretenean?

SI: Musika motak bilatzea baino gehiago, saiatzen gara lehenik hemengo jendea ondo ezagutzen, zer egiten duten jakiten, Plazaren helburuetako bat hemengo sortzaileak bultzatzea da eta. Betiko hedapen-kateetan egiten ez den “beste zera hori” bilatzen saiatzen gara. Baina gure asmoa ez da esperimentala, ez da esperimentu bat egitea.

G: Orain arte zuen musika irakasteko modua gazteak musikara bultzatzea izan da, ekoizteko aukera ematea eta horrela testuinguru bat sortzea. Aipatu duzun ideiak ba al du zerikusirik helburu horiekin?

SI: Ez dakit nondik datorren ideia hori, irakaspenetik edota beste kezka honetatik: musikaren hedapen-kateak dauden bezala egonda, oso zaila da ekoizpen berriei ekitea. Guk gutxienez lehen emanaldia egiten laguntzen diegu, eta behin debuta eginda, hedatzea errazagoa dela uste dugu, ekoizteko egin den ahalegina jada ordaindua dagoelako nolabait.

Nad Spiro & Kim Cascone

G: Baina merkatuan CDak dituzten hainbat musikari ere sartu dituzue zuen programan. Pentsatzen dut arrazoi zehatzen batengatik interesatzen zaizkizuen talde edo musikari batzuei laguntzea erabakitzen duzuela.

AL: Beti esan izan dugu Plaza belaki moduko bat dela, musika-ildorik edo lengoaia hertsirik ez duena, eta aurtengoa adibide polita izan daiteke. Egia da baita ere inprobisazioaren ildoa asko interesatzen zaigula, era ireki batean begiratuta betiere. Sortu dugun musika eremu honetan mota askotako musikariak ditugu: post-rock-a lantzen duten taldeengandik musika erabat elektronikoan diharduten musikarienganaino, edota inprobisazio libreagoaren (edo, esan dezagun, arautuagoaren) eremuan dabiltzanenganaino. Azken egunerako antzinako musika jarri dugu, ikuskizunari begira oso erakargarria izan zitekeela iruditzen zitzaigulako. Saiatzen gara, hala ere, eremu oso zabala edukitzen, “ildo hertsi honetan mugitzen gara” definitu beharrik ez izateko, hori ez bailitzake bat etorriko jaialdiaren aurretiko espirituarekin. Egia da aurten parte hartu duten taldeetako batzuk bazutela jada CD bat, Café Teatro edo Miztura-ren kasuan bezala, baina gure asmoa ikerketa bultzatzea da, hedapen-kateetan segur aski pentsaezina izango litzatekeen lan baten bidez. Halaxe da: gaur egun, horrelako musika landu dezaketen lekuek ez dute lanari ekiteko baldintza ez ekonomikorik, ez egiturazkorik.

Mixel Etxekopar & Xavier García

G: Badirudi inork ez duela zalantzan jartzen musika-taldeei lan berriak jo eta aurkezteko aukerak eskaini behar zaizkiela, baina pentsatu al duzue inoiz jaialdi formak nolabait mugatzen duela alderdi hori? Adibidez: Lisabö-k iaz jo zuen eta orain ezingo du berriro jo urte askotan. Talde bakoitzak denbora-tarte luzeagoan aritu ahal izateko formularen bat asma litekeela uste al duzue?

SI: Badakigu, noski, Plazak muga batzuk badituela, herri txiki honetan lan egiten duten artista kopurua ere mugatua baita, baina beno, denboraldi bat pasa ondoren norbaitekin errepikatzea erabakiz gero, ez dut uste arazorik egongo litzatekeenik.

AL: Badago, adibidez, jaialdian hainbat urtetan parte hartu duen jendea. Egia da, bai, saiatzen garela kontu eta sentiberatasun pixka bat edukitzen urtetik urtera jende desberdinak parte har dezan. Beti esaten dugu Plaza sorkuntzan eta hedapenean laguntzeko plataforma bat dela eta jaialdia lan horiek erakusteko gunea dela. Izugarri poztuko ginateke beste jauzi txiki bat egin eta Plaza Donostian, Bilbon, Gasteizen, Baionan... edukitzea lortuko bagenu. Uste dut oso onuragarria litzatekeela beste gune batzuekin harremanetan izatea, hemen egin diren eta benetan interesgarriak izan daitezkeen hainbat gauza errepikatu ahal izateko; baina banaketa bideak oso konplexuak dira. Jauzi hori egitea da gure hurrengo helburuetako bat, helburu teorikoetako bat, helburu praktikoa urtero Plaza egitea baita.

G: Gainera, ez dago Plazaren ezaugarriak dituen beste jaialdirik sareak eraiki ahal izateko.

AL: Badirudi lau urte denbora luzea dela baina, horrelako proiektu batentzat, oso tarte txikia da. Asko harritzen gara norbait Londresen Plazari buruz hizketan entzutean. “Ez da posible Londresen Plaza ezagutzea”, esaten dugu, baina agian, hemen ondoan, Errenterian ez dute ezagutzen. Horrelakoak gertatzen dira gaur egun.

SI: Bada Plazaren jardunbidean interesatzen zaigun beste kontu bat, sorkuntza bultzatzeaz gain: Plazaren Kafetegian hemengo musikari edo artistek beste leku batzuetako artistekin harremanetan jartzeko aukera dute. Egokiena litzateke hemengo eta hango artistek ekoiztutako lan oso bat egitea, baina horrek gastu asko dakartza eta Plazak ezin die inolaz ere kostu horiei aurre egin. Horixe bera egiten saiatzen gara, beraz, Kafetegian, baina tamaina txikian, “mini-enkarguen” bidez eta musikari zehatz batzuekin.

Eklektrika

G: Aurten, lehen aldiz, emanaldi guztiak dohainik izan dira. Horrek, zalantzarik gabe, izaera irekiagoa ematen dio jaialdiari. Hirira zabaldu izana, dohainik izatea, bat dator Plazaren hasierako filosofiarekin: topagunea eta sarrera libreko eremua izatea. Zergatik erabaki duzue hori aurten?

SI: Lehenago, 1999an ere pentsatu genuen emanaldiak dohainik eskaintzea, baina presioa sentitzen genuen (agian gure buruetan baino ez zegoen arren): Plazak diru-sarrerak sortu behar zituela iruditzen zitzaigun, eta diru-sarrerak edukitzeko modu bakarra ordainsaria jartzea zen. Aurten, beste leku batzuetan hedatzen hasi den heinean, eta horietako askotan ordainsaria jartzeko ohiturarik ez dagoela ikusita, momentu ezin hobea iruditu zitzaigun Plaza behin betiko dohaineko plaza bihurtzeko.

Eklektrika

G: Leihatilan lortutako dirua ere ez zen asko izango eta pentsatzen dut horrek ere izango zuela eragina zuen erabakian. Gaur egun gori-gorian dagoen eztabaida da hori: kultura merkantilizatu behar da ala kulturaren arlo batzuek publiko izaten jarraitu behar dute? Publiko izateak esan nahi du diru publikoek finantzatzen dituztela neurri handi batean, bestela hor izaten baititugu beti errentagarritasun ekonomikoaren lege zapaltzaileak, hain estandarrak ez diren proiektu bereziak zapuzteko prest.

SI: Esaniko guztiarekin ados nago. Gauza nabaria da kultur eremu zenbaiten alde modu horretan egin beharra dagoela.

AL: Hasieran, 1999an, proiektuari buruz hitz egiten genuenean, zera pentsatzen genuen: baliteke plaza batean ez ezer gertatzea, edo baliteke zerbait gertatzea. Hau da, gerta zitekeenari irekita egoteko inpresioa genuen, zer ikusi behar genuen erabaki gabe, edo zer gerta zitekeen jakin gabe. Plazaren ideia hori erakargarria iruditzen zaigu.

G: Beste urte batzuetako jaialdiekin alderatuta, aurtengo Plaza musikalagoa izan da, baina arlo asko bateratzen saiatzen jarraitzen duzue. Nola ulertzen duzue arlo desberdinen arteko hibridazio hori?

AL: Aurtengo hainbat proiektu, dantzarekin edo musika idaztearekin zerikusia zutenak, ez dira burutu ahal izan denbora faltagatik, ez besterik. Aurten, Plazaren musika-ildoa, beti oinarrian dagoena, argiagoa izan da. Ziur aski ildo horretan jarraituko dugu; interesatzen zaiguna beste hainbat eremu eskuratzea da, orain aurrekontu ekonomikoengatik edota prestatzeko denboragatik eskuratu ezin ditzakegunak.

Eklektrika

G: Generoen hibridazioan era naturalago batean lanean ari diren sortzaileen belaunaldi berriei buruz ari nintzen.

AL: Arloaren araberakoa da hori; musikaren arloan, adibidez, argi dago nahasketa horiek posible direla. Oso ohikoa da elektronikaren arloan diharduen artista batek irudia erabiltzea. Horretan eragin handia du irudia eskuratzeko erraztasunak, gaur egun ordenagailu eramangarri bat duen edonork lor dezake soinua, irudia... Hauxe da Plazaren lan-ildoetako bat: normalean funtzionatzeko modu hori ez duten arloen arteko gurutzaketa. Baina hala ere, lan arloak oso bereizita daude oraindik.

SI: Arloak estetikoki ere oso bereizita daude. Plazan, musikaren arloan, aukera zabal bat egotea nahi dugu, iruditzen baitzaigu estetikaren arabera entzuleak erabat bereiztea ez dela mesedegarria musika proiektuentzat. Uste dut jende asko, arlo bateko zein besteko, gauza asko ari dela galtzen, benetan maitatuko lituzkeen gauza asko, zalantzarik gabe.