Joan zen astean egin zen Artelekun bertako audio laboratorioak antolatutako lehen tailerra. Audiolab soinuak eskaintzen dituen aukerekin esperimentatzeko asmoz zabaldu den gune berria da. Aurten beste hainbat ekintzen artean hiru tailer egingo dira eta horietatik lehena izan zen orain egun gutxi Ixi Software bikoteak eman zuena. Xabi Erkizia da soinua oinarri duen laboratorioaren koordinatzailea eta lehen tailerra aitzakiatzat hartuta, Audiolab gertuagotik ezagutu nahian beragana jo dugu. Gai ezberdinei buruz solastatzeko aukera izan dugu: laboratorioaz, Ertz jaialdiaz eta esku artean dituen beste zenbait proiektuz ere bai.


Galdera: Egun hauetan jarri da abian aipatu duzun Audio Laboratorioaren lehen workshop-a. Zein ideia nagusirekin ari zarete lanean laboratorio horretan?

Xabi Erkizia: Izenak berak erraten duen bezala helburua soinuaren inguruan laboratorio bat sortzea da. Argi dago orain dela zenbait urtetik hona Artelekuk badituela atal batzuk arte munduko esparruak zaintzen dituztenak, eta horien inguruan lan egiten duten departamentu ezberdinak: bideokoa, edo grabatukoa, edo dena delakoa. Soinuaren alorrean bazegoen hutsune bat, soinuak ez zeukan bere departamentu edo atal propiorik. Laboratorio honek hori izan nahi du, baina bertze izen bat jarri beharrean, “Musika topagunea” edo dena delakoa, Audio Laboratorioa aukeratu dugu, zuzenena iruditzen zaigulako. Audio ez delakotz musikara bakarrik mugatzen, baizik eta orokorrean soinuak dituen ezaugarri guztietara. Noski horren barrenean musika dago eta badaude atal pilo bat; eta laborategia ez delakotz estudio bat edo bertze zentro batzuk egin duten bezala klaseak emateko leku bat. Jendea esperimentatzera etorriko den laboratorioa da. Orain martxan dago estudio bat sortzeko proiektua ere, estudio materialekin-eta, alegia. Estudio horretan esperimentuak garatzea eta bultzatzea izango da helburuetariko bat. Jendeak esperimentu horiek gauzatu eta egin ahal izateko materialak eskura edukitzea da asmoa, eta bertzetik, urtean zehar egingo diren kontzertuak, edo tailerrak, edo workshop-a bideratzea. Kasu honetan Ixi Software-ena izan da helburu horrekin gauzatu dugun lehenengo tailerra edo workshop-a.

G: Zergatik hautatu duzue Ixi Software bikotea laboratorioari hasiera emateko? Zein ekarpen egin diote?

XE: Ixi Software-koek aportatzen dutena, neure ustean, oso gauza garrantzitsua da ordenagailuarekin musika egiten dugunontzat. Orain dela pare bat edo hiru urte hasi ziren beraiek programak sortzen eta jorratzen, eta nolabait abantaila hartu zieten gainerako sortzaileei. Beharbada eurenak ez dira orokorrean merkatuan aurkitu ditzakezun beste programak bezain indartsuak izango, erran nahi dut motor indartsuak erabiltzen dituztenen aldean, baina erabiltzaile eta ordenagailuaren arteko beste erlazio bat, guztiz ezberdina proposatzen dute. Ez erlazio tekniko bat botoiekin... erlazio dinamikoagoa da, interaktiboagoa, praktikoki ia-ia jokoak bailiran. Hori da beharbada beraien aportazio handiena: musikaren teknika, makina horien teknika ezagutu gabe, soinuarekin lana egiteko aukera baduzula euren software-arekin. Hagitz modu errazean gainera.

G: Aipatu dugun bezala, laboratorioak beste bi workshop izango ditu urtean zehar. Zer emango dute bi tailer horiek?

XE: Ongi erran duzun bezala beste bi workshop izanen dira urtean zehar, bat abuztuan izanen da, inprobisazioaren inguruan. Horretarako Eddie Prevost izeneko perkusio jolea etorriko da. Musika esperimentalean eta inprobisazioan munduan hagitz izen handiko tipoa, urte mordoa daramatzalako inprobisazioaren inguruan lanean, eta bere workshop-ak egiten. Nik uste dut norberak bere posibilitateak, bere instrumentuak hobeki ezagutzeko eta lan egiteko aukera polita izanen dela. Urrian Francisco Lopez, soinu artista etorriko da. Nolabait errateagatik Ixi Software-koek instrumentua dute ardatz eta Eddie Prevost-ek maila batean ere bai, nahiz eta bere instrumentua ahotsa izan. Francisco Lopez-ena da justu kontrakoa, soinua nola jasotzen dugun aztertzeko aukera izango dugu berarekin, gure inguruan ditugun soinuak nola asimilatzen ditugun ikusi ahal izango dugu gero horrekin ere lan egiten ikasteko.

G: Tailer horietako lanek izango dute isla zuzenik egun gutxi barru hasiko den Ertz jaialdian?

XE: Bai. Nahiz eta aurrerago ikusi beharko dugun, zeren audio laboratorioaren helburuetariko bat musikaren inguruan dinamika berriak sortzea den heinean ikusi beharko dugu hori nola zabaldu. Baina nik uste dut hagitz garrantzitsua dela bien artean mantentzen den erlazioa, nireaz aparte alegia. Ixi Software-koek iaz aurkeztu zuten euren software-a Ertz jaialdian, Francisco Lopez ere orain dela bi urte etorri zen jaialdian jotzera, Eddie Prevost oraindik ez... baina bai, bada bien artean erlazioa. Kasu honetan gainera nahikoa baliagarria. Workshop-ak iraun duen aste honetan instrumentu berriak, software-a edo instrumentu elektrikoak ordenagailuekin nola konplementatu edo nola nahasi ikasten ibili gara; pixka bat horren inguruan ibili gara lanean eta Ertz-en aukera polita dago praktikan kanpoko musikariek horrelako teknikak nola erabiltzen dituzten ikusteko. Teoria hitz garrantzitsua da. Aunitzetan gertatzen da software-arekin lanean zabiltzala, nola funtzionatzen duen jakin bai, baina ez erabiltzea; praktikan, zuzenean, adibideak ikustea baliagarria izan daiteke norbera lanera bultzatzeko. Bertzenaz Artelekuko audio laboratorioak eta Ertz-en dituzten oinarrizko premisak berdinak dira: musika baztertu gabe, baina ikuspegi orokorragoa oinarri hartuta, audioaren inguruan adibideak erakustea eta horren inguruan zein ideia proposatzen ari diren jakitea.

G: Bada berrikuntzarik aurtengo Ertz jaialdian?

XE: Ez dakit zorionez edo zoritxarrez, baina Ertz jaialdia Bera bezalako herri txiki batean egiteak baditu nolabait bere mugak. Bai azpiegitura aldetik, bai ekonomikoki, publikoaren aldetik... edonola proposamenen aldetik eboluzionatzen ahal da eta urtero saiatzen gara horretan. Aurten adibidez galdeketa bat egin dugu ohiko jendearen artean, eta parte hartzaile eta antolatzaileen artean ikusteko zer nolako ideiak, proposamenak interesatuko litzaigukeen aditzea edo ezagutzea jaialdian. Galdeketaren ondorioak ikusita bi ezaugarri hartu ditugu oinarri. Lehenbiziko egunean isiltasunaren inguruan egingo dugu lan. Isiltasunaren inguruko proposamenak aztertuko dituzte artistek, eta bigarren egunean erritmoa hartu dugu ardatz. Beharbada hori da berritasuna, orain artean jaialdia ez zen norabide konkretu batera zuzendua, gauza zabalagoa zen. Aurten izango du nolabaiteko banaketa hori eta zuzentze hori; konkretuagoa izango da.

G: Ertz plataformak kaleratu zuen zuk zeuk eta Asier Gogortza argazkilariak eratu zenuten Atekaleun liburu-diskoa ere. Aurten proiektu beraren beste urrats bat ezagutu dugu: instalazioa. Izango du hurrengo pausorik?

XE: Joan zen otsailean argitaratu zen liburu-diskoa eta aurretik izan zuen urte bateko lan prozesua-edo. Urte horretan nahikoa argi genituen zenbait gauza aldatuko zirela, prozesua bera ere aldatzen joan zen lanean hasi ginenetik. Liburua argitaratu bezain laster erakusketa gisan aurkeztua izan zen Beran. Haren ondotik zuzeneko kontzertu bezala antolatu genuen eta Bartzelonan eta beste zenbait tokitan aurkeztua izan da formatu horretan. Horren ondotik osatu genuen Atekaleun Ensemble; pauso bat gehiago eman eta musika eta bideoa bakarrik izan beharrean, erran nahi dut elektroakustika eta bideoa bakarrik izan beharrean, bi musikari gonbidatu genituen: tronpetista bat eta baxujole bat. Orduan talde itxura handiagoa hartu zuen. Oraindik irekia dagoen proposamena da Atekaleun Ensemble. Zenbait kontzertu eta gero, hau da nolabait proiektuaren laugarren eraldaketa: instalazioa. Limiteak azpi-izenpe horrekin proiektu horren laugarren pauso honek bi dimentsiotatik hiru dimentsiotara saltoa eragin du. Orain artean beti modu planoan lan egin dugu, argazkiekin eta bideoarekin, eta musikarekin ere bai neurri batean. Hiru dimentsiotara saltoa egiteko eskultura erabili dugu, eskultura mugimenduan jarri dugu eta musika sortzeko elementu fisikoak ere jarri ditugu instalazioa osatzeko. Guretzat pausu garrantzitsua izan da instalazioa, gehienbat lehen aldiz ikusi dugulako proiektu bat oinarritzat hartuta noraino hel gaitezkeen. Momentu honetan zail da erratea jarraipenik izango ote duen, baina nik baietz uste dut, izango duela.

G: Maila pertsonalago batera pasatuta, aipatu duzun kolaborazio sare horretan dago Donostiako Miztura musika taldea ere. Orain berriki kaleratu dute disko berria eta zure gain izan da diskoaren produkzio artistikoa egitea. Zer nolako esperientzia izan da?

XE: Miztura rock taldea da, ez da estandarra beharbada, baina formazio eta estetika hori jarraitzen dute. Esperimentazioak eta inprobisazioak ematen duten abantaila bat musika egiteko orduan sentitzen duzun askatasuna da. Konposatzeko unean, teknika aldetik, ideia aldetik, kontzertu aldetik... alor guztietan. Kasu honetan horren inguruan egin dugu lan. Produkzioa normalean grabaketa baten inguruan egoten da; kasu honetan, oinarrian hala izan bada ere, nik uste dut garrantzitsuagoa izan dela elkarren artean lokalean egin dugun lana. Nik, hasi eta berehala, galdegin nien ea zergatik ari ziren egiten musika hori, pentsa zezatela zergatik ari ziren musika hori egiten eta ez beste mota batekoa. Uste dut, maila batean, beraiei pentsaraztea izan dela neure lana. Horrek ondorioak izan ditu musikan bertan, kantuetan nabari liteke gogoeta hori egin izana. Bertzetik, teknikoki kantuei moldaketa batzuk egin eta forma berezi bat ematen ere saiatu naiz. Beraiekin batera puntu batera ailegatu eta gogoeta hori egin ondotik erran, “ederki, hau da egin nahi duguna, ez? Badakigu zergatik egin behar dugun, bada goazen egitera eta txukun”. Horrek eskatzen dituen gauza guztiak kontuan hartuta. Grabaketan milaka detailetxo egoten dira zintzilik, eta detaile horien inguruan egin dugu lan, eta ondotik nahasketetan ere bai... Emaitza bezala, nabaritu ezin izango dena normalean posprodukzioan nabaritzen diren gauza garbiak dira. Produktoreek euren zigilua utzi nahi izaten dute diskoetan, eta honetan ez baldin badira gauzak garbiak, egiatan atentzioa ematen dutenak, nik uste dut orokorrean nabari dela gogoeta hori egin izana. Orain arteko beraien diskoak gehiago ziren kantuetan oinarrituak, eta disko hau guztiz kontzeptuala da. Nahiz eta diskoak lau kantu izan, bere osotasuna du. Sendotasun hori lortu izanak uste dut baduela harremana eginiko hausnarketa eta eurekin eginiko lan berezi horrekin.

G: Zenbaitek kuriositatea, alor guztiak jorratzeko gogo hori, aipatu izan du zure ezaugarri nagusi bezala.

XE: Neure kasuan praktikoki ia obsesio bihurtzen den gauza da hori. Egia erran nik aunitz gozatzen dut jendearekin elkarlanean arituz, beharbada bakarka eginiko lanean baino esfortzu handiagoa egin behar duzulako ondokoa ulertzen. Batzuetan galdetu ere egiten dut: “zer aporta dezaket nik?”, ze batzutan kolaborazioak proposatu edo sortzen ahal dira, baina gero egiatan mamitu ez. Bakoitzak ematen duenaren arabera aldatu egiten dira. Neure kasuan, zenbat eta kolaborazio gehiagotan aritu, orduan eta gehiago ikasten dut jendearekin lanean. Orain adibidez, Audio Laboratorioa dela-eta Artelekun nagoen honetan, kolaborazio aski bereziak sortzen ari dira, nik orain artean eduki ez ditudan esperientziak: Isabel Hergueraren filmerako musika egiten ari naiz, eta Juan Aizpitarteren proiektu batena ere bai Juan Mari Beltranekin. Musika esparru batera, bide konkretu batera, mugatu beharrean nahiago dut ahalik eta gehien zabaltzea, gehienbat, ikasteko helburuarekin. Gauzak ikasi, gero praktikan jartzeko.