Artelekuko Audiolab lantegiaren hirugarren workshop-a hastear dago eta kasu honetan lehenago Ixi Softwareko programatzaileak eta Eddie Prévost inprobisatzailea izan baldin bagenituen hemen, oraingoan Francisco López soinu artista gonbidatu dugu. Bertzerik gabe hemen dugula probestuz bere figura ezagutzeko aukera izanen dugu lau galderen bitartez.




Xabier Erkizia: Francisco, musika mota horrek ez du jende asko biltzen eta zu bezalako artistentzat askotan konplikatua izango da zure lana edozeinek ulertzeko moduko hitzetan azaltzea. Hortaz, pentsatzen dut lantegi mota honetan egin nahi duzuna antzeko zerbait dela, hain zuzen, zeure lanaren eta soinu ingurunearen gaineko hausnarketa egitea. Beraz, nola definituko zenuke funtsean zure lana?

Francisco López: Uste dut nire lana ez dela ez zaila ulertzeko ezta erraza ere; ni ez naiz inoiz ulertzen saiatu, sentitzen saiatzen naiz batez ere, espiritualki neure burua taxutzen eta interesatzen bazaie besteei laguntzen espiritualki beren buruak antolatzen. Ez naiz proselitista, ez dut inor ezertaz konbentzitu nahi, baina artearen kontzepzioan sinesten dut oro har, eta musikaren kontzepzioan batez ere, musika kontzeptualean baino gehiago espiritualean edo gozatzekoan, hain zuzen. Asko gozatzen dut egiten dutenaz, baina uste dut musikak gozamen hutsetik harantzago joaten uzten duela, eta batez ere taxu espiritualari buruz diodana sinesten dut. Beraz, nik lana egiten dudan musikaren eremuak, musika esperimental-elektronikoa deitzen ahal dugunak, ez du misterio kontzeptualik, ez du gainera zertan eduki beharrik, badu, ordea, misterio espiritual gehiago, eta hori da niri gehien interesatzen zaidana. Ikuspuntu horretatik asko interesatzen zait egiten dudan lana ahalik eta jende gehienarengana eta ahalik eta kultura ugarienetara iristea. Leku ezberdinetarako eta bestelako kulturetako jendearentzako balio duen lan bat aurkezten saiatzen naiz, eta esperientziak erakutsi didan gauzetako bat da horrelako musika, abstraktuagoa, beste estilo musikalak baino gutxiago definitua, zuzen-zuzen irits daitekela kultura ezberdinetako pertsonengana eta horrelako musikan aurretik esperientziarik eduki ez duen jendearen espiritu zatiek, barne esperientziak uki ditzazketela. Horrela, nire lana eta nire asmoa ez da inola ere elitista, ez da inola ere gutxi batzuentzakoa, kultura mota bat sortzearen kontrakoa da, eta uste dut ez duela aldez aurretik ezagutza handirik eskatzen balioesteko eta gozatzeko. Mundu errealeko soinuetan, soinu giroetako grabazioetan, oinarrituta dagoen musika da, beraz, ez dago tresna elektrikoez egina edo sortua; eta nire ideiak, edota lana nik sentitzen dudan erak, gehiago dauka zerikusi errealitate horri nik pasatzen diodan irazki moduko batekin, zeinaren bidez errealitatea mundu ezberdin batean bihurtzen dudan. Munduak sortzea gustatzen zait, soinu munduak alegia, errealitate horretatik, jende orok inguruan duen soinuetatik, eta soinu hauek modu ezberdinetan manipulatzetik sortzen ditudanak, baina, funtsean, mundua entzuteko era bat da.



XE: Espiritualtasunaren gaia aipatu duzu, eta uste dut gai oso garrantzitsua dela, batez ere sortzailearen ikuspuntutik, espiritualtasun horrekin lan egitearen ikuspuntutik. Nola uste duzu iristen dela publikoa sentsazio horretara, espiritualtasun hori lantzera entzule gisa?

FL: Uste dut espiritualtasunaren funtsezko zatia sortzetikoa dela, geure barruan dugula era ezberdinean. Espiritualtasunaren nire interpretazioa agian beste pertsona batzuena baino ezberdinagoa da, material beraren aurrean egonda ere. Izan ere, hori esperientziaz dakit nik, egin izan ditudan kontzertuetan egon diren pertsonen bidez eta erreakzioak oso ezberdinak dira material mota beraren aurrean egonda ere. Baina, ia gehienetan, badago denen artean konpartitutako esperientzia erkide bat, musika horrekin, soinu horrekin zerikusi duena. Soinu lan hori ez da ohiko musika terminoetan interpretatzen.

Askotan aipatu izan didate, hori ez bazen ere aurretik nire asmoa, benetan egiten dudana ez dela kontzertura joatea bezalako esperientzia bat. Kontzertua deitzen zaio, baina normalki pertsona askok beste esperientzia mota bat dela pentsatzen du, musika kontzertu batera joatearen ezberdina. Murgiltze esperientzia da, pertsona bakoitza adimen edo espirituaren partzela batzuetara eramaten duen esperientzia, bakoitzarengan ezberdinak badira ere, baina normalki partzela edo leku horietan ez gara asko egoten, edo ez behintzat maiz. Eta zuzenean sortzen saiatzen naizen esperientziaren bidez pertsona batzuk iristen dira bere barneko partzela horietara. Niretzat, espiritualtasuna era unibertsalean definitzeak ez du zentzurik,ezingo nuke egin, baina sentitzen dut, ordea, esperientzia horren bidez ezagutzea lortzen diren barne terreno horiei dagokienez, badagoela izendatzaile komun baten antzeko zerbait. Noski, ez naiz ni bakarrik hori egiten saiatzen dena, betidanik egon dira musika praktika asko, bide horretan zihoazenak, baina beti interesatu zaidan alorra da eta horrexekin topatu naiz. Izan ere, inoiz ez dut hori lortzerik nahi izan, soinuarekin lan egin dudan bitartean aurkitu dut, eta niretzat hori aurkikuntza handia izan da. Hitz adierazgarrietan oso gutxi definitutako espiritualtasun hori da ni lortzen saiatzen naizena. Zertaz ari naizen hitzez azaltzea, nire lana aurkeztu gabe, oso zail egiten zait; uste dut nire kasuan hitzez azaltzeko ia ez naizela gauza, esperientzia hori zertan datzan, esperientziaren gainean pertsona bakoitzari entzun dizkiodan hitzak erabat ezberdinak baitira.

XE: Oso interesgarria iruditzen zait musika kontzertutik soinu esperientziarako jauzi hori. Une batzuetan, gainera soinu puenting-a bezalako zeozer dela esan ahal genuke. Zure lana muturretan, ertzetan kokatzen da. Badaude muturreko bolumeneko uneak, badaude beste batzuk muturreko isiltasunekoak, horrelako baliabideak erabiliz lortu nahi duzuna publikoak bere inguruko ohiko soinuez hausnarketa egitea delakoan nago. Nola erlazionatzen duzu zure lana, entzuleen nahiz sortzaileen ohiko soinu inguruarekin?

FL: Niretzat, nire musika eskola, gehien ikasi dudan eskola, lan egiteko eran, entzutean eta sortzean gehien eragin didana mundu erreala izan da. Mundu errealean badaude gertatzen zaizkizun gauza batzuk musikan oso eragin txikia dutenak. Mundu errealean gertatzen den oro berdin-berdin interesatzen zait, baina badaude gauza batzuk niretzat oso interesgarriak direnak, zeinengandik ikasi dudan, gero, denborarekin nik musikan lan egiteko era taxutzen ari nintzela konturatu naiz. ixiletatik hasi eta gauza bortitzetaraino soinu intentsitatean eta soinu aberastasun, sekuentzia, egituretan... muturreko horiek denak, egon daitekeen zerrenda hori guztia, musikan ere erabil daitekela uste dut, zergatik ez? Musika gehienek egunero gure aurrean ditugun soinu aukera horietatik guztietatik oso zerrenda murritza erabiltzen dute.

Mundu guztiak ditu, batzuk besteak baino esperientzia mota gehiagorekin, aukera horiek guztiak bere aurrean. Musika mota askotan frekuentzia estuko, tinbre aukera gutxiko soinu artikulazio eskaseko radarra dago, musika deritzona gauza jakin batzuetara mugatzen duena. Nik uste dut mundu errealean behatzen dugunaz busti dezakegula musika, izugarri aberastuz. Nire musikan isiltasun sakonak daudela, batetik, eta soinu amildegi izugarriak, bestetik, bada, denboraren poderioz konturatu naiz mundu horretatik zetozen gauzak zirela. Denbora asko iragan dut izadian, biologo gisa, egin behar nuen lana zela eta, eta urteen poderioz konturatu naiz eragin erradikala, garrantzitsua izan duela lan egiten nuen eran. Gehiago ikasi dut musikaz, edota lan egiteko eraz, mundua entzutearen esperientzia horretatik edozein musika entzutetik edo edozein musika teoriatik baino. Eta uste dut gauza horiekin eta mundu errealean egin daitezkeen behaketa horiekin lan egiten dugunean sortzen dena musika oso berezi bat dela, beti gure inguruan dauden ezaugarriez beteta dagoena, baina inoiz soinu edo musika entzute baten testuinguruan sartzen ditugunak, eta hori egiten dugunean, unibertso sinestezinak, oso interesgarriak aurkitzen dira. Eta zergatik erabiltzen ditudan horrelako gauzak? ez daukat egin beharrik, ez legoke munduan daukagun hori biltzeko arrazoirik ere, ikaste horretatik sortzen diren munduak oso mundu aberatsak direlako ez baneki. Ugaritasun horrek geografia oso indartsua eta oso oparoa duten munduak produzitzen ditu, haien bidez bidaiatzen uzten digutenak, barne geografia aberats, konplikatu eta bere bidez mugitzeko aukera asko ematen dituen hori interesatzen zait bereziki.



XE: Musika esperimentalaren arloan beti airean egon ohi den galderetako bat da zer den musika eta zer ez den. Gai horri buruz lantegi bat egin zen, Eddie Prévostena, eta hor eztabaida benetan interesgarria sortu zen. Lantegiaren izenburuak honela definitzen zuen: ez dago soinu inozenterik. Zure lana ere, soinuan oinarritzen da, neurri batean kontrola ditzakezun, baita aldiberean ezin kontrola ditzakezun soinuak harrapatzean, eta naturak berak sortzen dituen soinuak dira. Lehen esan duzu gertuago dagoela soinu esperientziatik musika kontzertutik baino, baina azken batean musika balitz bezala aurkezten da. Zer hausnarketa egiten duzu horri buruz?

FL: Bi gauza daude galdera horretan, aipatu duzun azken horrek zerikusi gehiago du konbentzioekin. Nik onartzen dut musika deitzea, funtsean berdin zait, ez dut inoiz defendatu, ez naiz inoiz saiatuko egiten dudana musika dela defendatzen. Bide horretan, gehienek uste dute nik egiten dudana ez dela musika, baina ni horrek ez nau arduratzen. Niri axola zaidana, dena delakoa ere, haren definizioa nolanahikoa izanik ere, karga bat izan dezala da, zerbait aberatsa izan dadila, bizia izan dadila; hori entzutea, horren bidezko bidaia, ez dadila izan entzutea bakarrik, zerbait sakonagoa izan dadila eta pertsonak aldatuko dituena. Ni pertsonalki aldatzen nau eta horregatik jarraitzen dut egiten. Niretzat hazi egiten nauen esperientzia da, eta beste era batean ezingo nuke hori lortu; beraz, aurkikuntza zirraragarria da niretzat. Disko bat argitaratzen denean gehienek entzuten dute musika tradizionalaren ikuspegitik eta gehienek musika deitzen diote, ondorioz, zuzenean zerbait egiten dudanean kontzertu deitzen diote. Nik soilik onartu egiten dut, gehiago aztertu gabe, baina uste dut esperientzia hori kontzertuetakoen aldean ezberdina dela. Eta musikari buruz lehendabizi egin didazun galderari dagokionez, uste dut erabakigarria, musikarentzat funtsezkoa dena ez dela ez soinu bat grabatzea, ezta noski musika tresna bat jotzea normalki jo ohi den bezala, entzuteko era baizik.

Nik uste dut edozeinek sor dezakeela musika, entzuten ari dena, entzuten ari denean, horrek espiritualki sakonki eragiten diola konturatzeko gai bada. Horrek esperientzia bat sortarazten badio, ez bakarrik estetikoa, ez bakarrik atsegingarria, esperientzia aldatzailea baizik; hori gertatzen denean, eta edozein pertsonak egin dezake, ez dut esan nahi edozein eratan, berehala, egin dezakeenik, baina hori egin daitekenean transzendental bihurtzen da. Entzuteko era hori musika gisa definituko nuke. Musikaren definizioak asko daude eta, klasikoak alde batera utzita, definizio tradizionalak ere asko eman dira azken mendean, joera hauskorrekin, zentzu askotan musikaren tradizioarekin hautsi duten joerekin, Eddie Prévostena da horietako bat. Nik ez dut betetzen nauenik aurkitzen, Jani Christou musikagile greziarrak egin zuena izan ezik, hark esan zuen "musikaren helburua arima sortzea da" eta hori iruditzen zait musikari buruz eman daitekeen definiziorik onena, soinu esperientzia den horren norabide zehatza adierazten baitu eta ez baitu egiten duzuna musikatzat praktikatu edo praktikatu egin behar duzunaz ezer berezirik sartzen.